در میان عوامل بین‌المللی مؤثر بر صادرات تجارت خارجی نساجی چین، اگرچه ویتنام از طریق تعرفه‌های سختگیرانه، تحقیقات مکرر در مورد راه‌حل‌های تجاری یا سایر سیاست‌های تجاری مستقیم، فشار مستقیم قابل توجهی اعمال نکرده است، اما گسترش سریع صنعت نساجی و پوشاک و موقعیت‌یابی دقیق بازار، آن را به رقیب اصلی چین در بازار جهانی نساجی - به ویژه بازار ایالات متحده - تبدیل کرده است. تأثیر غیرمستقیم پویایی توسعه صنعتی آن بر صادرات تجارت خارجی نساجی چین به طور مداوم در حال افزایش است.
از منظر مسیرهای توسعه صنعتی، ظهور صنعت نساجی و پوشاک ویتنام تصادفی نیست، بلکه یک «پیشرفت مبتنی بر خوشه» است که با مزایای متعدد پشتیبانی می‌شود. از یک سو، ویتنام از مزیت هزینه نیروی کار برخوردار است: میانگین حقوق تولید آن تنها ۱/۳ تا ۱/۲ چین است و عرضه نیروی کار آن کافی است و تعداد زیادی از برندهای نساجی بین‌المللی و تولیدکنندگان قراردادی را برای استقرار ظرفیت تولید جذب می‌کند. به عنوان مثال، برندهای پوشاک مشهور جهانی مانند Uniqlo و ZARA بیش از ۳۰٪ از سفارشات OEM پوشاک خود را به کارخانه‌های ویتنامی منتقل کرده‌اند و باعث شده‌اند ظرفیت تولید پوشاک ویتنام در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال گذشته ۱۲٪ افزایش یابد و به تولید سالانه ۱۲ میلیارد قطعه برسد. از سوی دیگر، ویتنام با امضای فعال توافق‌نامه‌های تجارت آزاد (FTA) مزایای دسترسی به بازار را ایجاد کرده است: توافق‌نامه تجارت آزاد ویتنام و اتحادیه اروپا (EVFTA) سال‌هاست که در حال اجرا است و به محصولات نساجی و پوشاک ویتنامی اجازه می‌دهد هنگام صادرات به اتحادیه اروپا از معافیت گمرکی برخوردار شوند. توافق‌نامه تجارت دوجانبه منعقد شده با ایالات متحده، شرایط تعرفه ترجیحی بیشتری را برای ورود محصولات این کشور به بازار ایالات متحده فراهم می‌کند. در مقابل، برخی از محصولات نساجی چین هنوز هنگام صادرات به اتحادیه اروپا و ایالات متحده با تعرفه‌ها یا موانع فنی خاصی روبرو هستند. علاوه بر این، دولت ویتنام با ایجاد پارک‌های صنعتی نساجی و ارائه مشوق‌های مالیاتی (به عنوان مثال، شرکت‌های نساجی تازه تأسیس می‌توانند از معافیت مالیات بر درآمد شرکت‌ها به مدت ۴ سال و کاهش ۵۰ درصدی برای ۹ سال بعدی بهره‌مند شوند) بهبود طرح کلی زنجیره صنعتی (شامل ریسندگی، بافندگی، رنگرزی و تولید پوشاک) را تسریع کرده است. تا سال ۲۰۲۴، نرخ حمایت محلی از زنجیره صنعتی نساجی ویتنام از ۴۵ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۶۸ درصد افزایش یافته است که به طور قابل توجهی وابستگی آن به پارچه‌ها و لوازم جانبی وارداتی را کاهش می‌دهد، چرخه‌های تولید را کوتاه می‌کند و سرعت پاسخگویی به سفارش را افزایش می‌دهد.
این مزیت صنعتی مستقیماً به افزایش سریع سهم بازار بین‌المللی تبدیل شده است. به ویژه در پس‌زمینه عدم قطعیت‌های مداوم در تجارت نساجی چین و ایالات متحده، اثر جایگزینی بازار ویتنام بر چین به طور فزاینده‌ای برجسته شده است. داده‌های مربوط به واردات پوشاک ایالات متحده از ژانویه تا مه 2025 نشان می‌دهد که سهم چین از واردات پوشاک ایالات متحده به 17.2 درصد کاهش یافته است، در حالی که ویتنام برای اولین بار با سهم 17.5 درصد از چین پیشی گرفته است. در پشت این داده‌ها، جزر و مد رقابت بین دو کشور در دسته‌های جداگانه نهفته است. به طور خاص، ویتنام رقابت‌پذیری قابل توجهی را در زمینه‌های کار فشرده مانند پوشاک نخی و پوشاک بافتنی نشان داده است: در بازار ایالات متحده، قیمت واحد تی‌شرت‌های نخی صادر شده توسط ویتنام 8 تا 12 درصد کمتر از محصولات مشابه چینی است و میانگین چرخه تحویل 5 تا 7 روز کوتاه‌تر شده است. این امر خرده‌فروشان آمریکایی مانند والمارت و تارگت را بر آن داشته است تا سفارشات بیشتری را برای پوشاک سبک پایه به ویتنام منتقل کنند. در زمینه پوشاک کاربردی، ویتنام نیز در حال تسریع روند جبران عقب‌ماندگی خود است. با معرفی خطوط تولید پیشرفته از چین و کره جنوبی، حجم صادرات پوشاک ورزشی این کشور در سال ۲۰۲۴ از ۸ میلیارد دلار آمریکا فراتر رفت که نسبت به سال گذشته ۱۸ درصد افزایش داشته است و سفارشات پوشاک ورزشی میان‌رده تا پایین‌رده را که در اصل متعلق به چین بود، بیشتر به سمت خود سوق داد.
برای شرکت‌های صادرات تجارت خارجی نساجی چین، فشار رقابتی از سوی ویتنام نه تنها در کاهش سهم بازار منعکس می‌شود، بلکه شرکت‌های چینی را نیز مجبور می‌کند تا تحول خود را تسریع کنند. از یک سو، برخی از شرکت‌های نساجی چینی که به بازار متوسط تا پایین ایالات متحده متکی هستند، با معضل از دست دادن سفارش و کاهش حاشیه سود مواجه هستند. به ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط، فاقد مزایای برند و قدرت چانه‌زنی هستند و این امر آنها را در رقابت قیمتی با شرکت‌های ویتنامی در موقعیت منفعل قرار می‌دهد. آنها باید با کاهش حاشیه سود یا تنظیم ساختار مشتری خود، عملیات خود را حفظ کنند. از سوی دیگر، این رقابت همچنین باعث ارتقاء صنعت نساجی چین به سمت توسعه سطح بالا و متمایز شده است: تعداد فزاینده‌ای از شرکت‌های چینی شروع به افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه در پارچه‌های سبز (مانند پلی‌استر بازیافتی و پنبه ارگانیک) و مواد کاربردی (مانند پارچه‌های ضد باکتری و پارچه‌های هوشمند کنترل دما) کرده‌اند. در سال 2024، حجم صادرات محصولات نساجی بازیافتی چین نسبت به سال گذشته 23 درصد افزایش یافت و از نرخ رشد کلی صادرات نساجی پیشی گرفت. در عین حال، شرکت‌های چینی با شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی و همکاری با طراحان خارجی، آگاهی از برند خود را تقویت می‌کنند و با بهبود شناخت برندهای خود در بازارهای متوسط تا گران‌قیمت اروپا و آمریکا، از «وابستگی به تولیدکنندگان اصلی» خلاص می‌شوند و اتکا به یک بازار واحد و رقابت بر سر قیمت‌های پایین را کاهش می‌دهند.
در درازمدت، ظهور صنعت نساجی ویتنام به متغیر مهمی در تغییر شکل الگوی بازار جهانی نساجی تبدیل شده است. رقابت آن با چین یک «بازی با حاصل جمع صفر» نیست، بلکه نیروی محرکه‌ای برای هر دو طرف برای دستیابی به توسعه متمایز در حلقه‌های مختلف زنجیره صنعتی است. اگر شرکت‌های نساجی چینی بتوانند از فرصت ارتقاء صنعتی استفاده کنند و موانع رقابتی جدیدی را در زمینه‌هایی مانند تحقیق و توسعه فناوری، برندسازی و تولید سبز ایجاد کنند، همچنان انتظار می‌رود که مزایای خود را در بازار نساجی سطح بالا تثبیت کنند. با این حال، در کوتاه‌مدت، فشار رقابتی ویتنام در بازار متوسط تا پایین ادامه خواهد داشت. صادرات تجارت خارجی نساجی چین باید ساختار بازار را بیشتر بهینه کند، بازارهای نوظهور را در امتداد «کمربند و جاده» گسترش دهد و کارایی هم‌افزایی زنجیره صنعتی را برای مقابله با چالش‌های جدید در رقابت در بازار جهانی بهبود بخشد.
زمان ارسال: ۱۵ آگوست ۲۰۲۵