Vào ngày 5 tháng 8 năm 2025, Ấn Độ và Vương quốc Anh chính thức khởi động Hiệp định Kinh tế và Thương mại Toàn diện (sau đây gọi tắt là "FTA Ấn Độ-Anh"). Sự hợp tác thương mại mang tính bước ngoặt này không chỉ định hình lại quan hệ kinh tế và thương mại song phương giữa hai nước mà còn tạo nên làn sóng lan tỏa trong ngành ngoại thương dệt may toàn cầu. Các điều khoản "thuế quan bằng 0" dành cho ngành dệt may trong hiệp định đang trực tiếp định hình lại bối cảnh cạnh tranh của thị trường nhập khẩu dệt may của Anh, đặc biệt là đặt ra những thách thức tiềm tàng đối với các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may Trung Quốc vốn đã thống trị thị trường này từ lâu.
Cốt lõi của Thỏa thuận: Thuế quan bằng 0 đối với 1.143 mặt hàng dệt may, Ấn Độ nhắm mục tiêu vào thị trường gia tăng của Vương quốc Anh
Ngành dệt may nổi bật là một trong những ngành hưởng lợi chính từ Hiệp định Thương mại Tự do Ấn Độ - Anh: 1.143 mặt hàng dệt may (bao gồm các phân khúc chính như sợi bông, vải xám, hàng may sẵn và hàng dệt gia dụng) xuất khẩu từ Ấn Độ sang Anh được miễn thuế hoàn toàn, chiếm khoảng 85% số mặt hàng trong danh mục hàng dệt may nhập khẩu của Anh. Trước đó, các sản phẩm dệt may của Ấn Độ vào thị trường Anh phải chịu mức thuế từ 5% đến 12%, trong khi một số sản phẩm từ các đối thủ cạnh tranh lớn như Trung Quốc và Bangladesh đã được hưởng mức thuế suất thấp hơn theo Hệ thống Ưu đãi Thuế quan Phổ cập (GSP) hoặc các hiệp định song phương.
Việc xóa bỏ hoàn toàn thuế quan đã trực tiếp nâng cao khả năng cạnh tranh về giá của các sản phẩm dệt may Ấn Độ tại thị trường Anh. Theo tính toán của Liên đoàn Công nghiệp Dệt may Ấn Độ (CITI), sau khi xóa bỏ thuế quan, giá hàng may mặc may sẵn của Ấn Độ tại thị trường Anh có thể giảm 6%-8%. Chênh lệch giá giữa hàng may mặc Ấn Độ và hàng may mặc Trung Quốc sẽ thu hẹp từ 3%-5% trước đây xuống còn dưới 1%, và một số sản phẩm tầm trung đến bình dân thậm chí có thể đạt được mức giá ngang bằng hoặc vượt qua các sản phẩm tương tự của Trung Quốc.
Xét về quy mô thị trường, Vương quốc Anh là nước nhập khẩu dệt may lớn thứ ba tại châu Âu, với kim ngạch nhập khẩu dệt may hàng năm là 26,95 tỷ đô la Mỹ (dữ liệu năm 2024). Trong đó, hàng may mặc chiếm 62%, hàng dệt gia dụng chiếm 23% và vải và sợi chiếm 15%. Trong một thời gian dài, nhờ chuỗi công nghiệp hoàn chỉnh, chất lượng ổn định và lợi thế quy mô lớn, Trung Quốc đã chiếm 28% thị phần nhập khẩu dệt may của Vương quốc Anh, trở thành nhà cung cấp dệt may lớn nhất của Vương quốc Anh. Mặc dù Ấn Độ là nước sản xuất dệt may lớn thứ hai thế giới, nhưng thị phần của nước này tại thị trường Vương quốc Anh chỉ đạt 6,6%, chủ yếu tập trung vào các sản phẩm trung gian như sợi bông và vải xám, với xuất khẩu hàng may mặc may sẵn có giá trị gia tăng cao chiếm chưa đến 30%.
Việc Hiệp định Thương mại Tự do Ấn Độ - Anh có hiệu lực đã mở ra một "cơ hội gia tăng" cho ngành dệt may Ấn Độ. Trong một tuyên bố được đưa ra sau khi hiệp định có hiệu lực, Bộ Dệt may Ấn Độ đã nêu rõ mục tiêu tăng kim ngạch xuất khẩu dệt may sang Anh từ 1,78 tỷ USD vào năm 2024 lên 5 tỷ USD trong vòng ba năm tới, với thị phần vượt quá 18%. Điều này có nghĩa là Ấn Độ có kế hoạch chuyển hướng khoảng 11,4 điểm phần trăm khỏi thị phần hiện có, và Trung Quốc, với tư cách là nhà cung cấp lớn nhất tại thị trường Anh, sẽ trở thành mục tiêu cạnh tranh chính của nước này.
Thách thức đối với ngành dệt may Trung Quốc: Áp lực lên thị trường trung cấp đến thấp cấp, lợi thế về chuỗi cung ứng vẫn còn nhưng cần cảnh giác
Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may Trung Quốc, những thách thức mà FTA Ấn Độ-Anh mang lại chủ yếu tập trung vào phân khúc sản phẩm trung bình đến thấp. Hiện tại, hàng may mặc may sẵn trung bình đến thấp (như trang phục thường ngày và hàng dệt may gia dụng cơ bản) chiếm khoảng 45% kim ngạch xuất khẩu dệt may của Trung Quốc sang Anh. Các sản phẩm này có rào cản kỹ thuật thấp, cạnh tranh đồng nhất khốc liệt và giá cả là yếu tố cạnh tranh cốt lõi. Ấn Độ, với lợi thế về chi phí lao động (mức lương trung bình hàng tháng của công nhân dệt may Ấn Độ chỉ bằng khoảng 1/3 so với Trung Quốc) và nguồn tài nguyên bông (Ấn Độ là nước sản xuất bông lớn nhất thế giới), cùng với việc giảm thuế quan, có thể thu hút các nhà bán lẻ Anh chuyển một phần đơn hàng trung bình đến thấp sang Ấn Độ.
Từ góc độ doanh nghiệp cụ thể, chiến lược mua sắm của các chuỗi bán lẻ lớn tại Anh (như Marks & Spencer, Primark và ASDA) đã có dấu hiệu điều chỉnh. Theo nguồn tin trong ngành, Primark đã ký kết các thỏa thuận cung ứng dài hạn với 3 nhà máy may mặc Ấn Độ và có kế hoạch tăng tỷ lệ mua sắm trang phục thường ngày từ trung bình đến bình dân từ 10% lên 30%. Marks & Spencer cũng tuyên bố sẽ tăng khối lượng mua sắm các sản phẩm dệt may gia dụng sản xuất tại Ấn Độ trong mùa thu đông 2025-2026, với mục tiêu ban đầu là 15%.
Tuy nhiên, ngành dệt may Trung Quốc không phải là không có khả năng tự vệ. Tính toàn vẹn của chuỗi công nghiệp và lợi thế của các sản phẩm có giá trị gia tăng cao vẫn là chìa khóa để chống lại sự cạnh tranh. Một mặt, Trung Quốc có bố trí chuỗi công nghiệp hoàn chỉnh từ sợi hóa học, kéo sợi, dệt, in và nhuộm đến hàng may mặc may sẵn. Tốc độ phản hồi của chuỗi công nghiệp (với chu kỳ giao hàng đơn hàng trung bình khoảng 20 ngày) nhanh hơn nhiều so với Ấn Độ (khoảng 35-40 ngày), điều này rất quan trọng đối với các thương hiệu thời trang nhanh đòi hỏi sự lặp lại nhanh chóng. Mặt khác, lợi thế tích lũy công nghệ và năng lực sản xuất của Trung Quốc trong lĩnh vực dệt may cao cấp (như vải chức năng, sản phẩm sợi tái chế và dệt may thông minh) là điều mà Ấn Độ khó có thể vượt qua trong ngắn hạn. Ví dụ, xuất khẩu vải polyester tái chế và hàng dệt gia dụng kháng khuẩn của Trung Quốc sang Anh chiếm hơn 40% thị trường Anh, chủ yếu nhắm vào khách hàng là các thương hiệu trung và cao cấp và phân khúc này ít bị ảnh hưởng bởi thuế quan.
Ngoài ra, “bố cục toàn cầu” của các doanh nghiệp dệt may Trung Quốc cũng đang phòng ngừa rủi ro từ một thị trường đơn lẻ. Trong những năm gần đây, nhiều doanh nghiệp dệt may Trung Quốc đã thiết lập các cơ sở sản xuất tại Đông Nam Á và Châu Phi để thâm nhập thị trường châu Âu bằng cách tận dụng các ưu đãi thuế quan địa phương. Ví dụ, nhà máy Shenzhou International tại Việt Nam được hưởng mức thuế suất 0% thông qua Hiệp định Thương mại Tự do EU-Việt Nam, và xuất khẩu đồ thể thao của công ty này sang Anh chiếm 22% thị phần nhập khẩu đồ thể thao của Anh. Mảng kinh doanh này tạm thời không bị ảnh hưởng trực tiếp bởi Hiệp định Thương mại Tự do Ấn Độ-Anh.
Tác động mở rộng của ngành: Khu vực hóa nhanh chóng của chuỗi cung ứng dệt may toàn cầu, các doanh nghiệp cần tập trung vào “Cạnh tranh khác biệt”
Việc Hiệp định Thương mại Tự do Ấn Độ - Anh có hiệu lực về cơ bản là một hình ảnh thu nhỏ của xu hướng toàn cầu về phát triển chuỗi cung ứng dệt may theo hướng “khu vực hóa” và “dựa trên thỏa thuận”. Trong những năm gần đây, các hiệp định thương mại tự do song phương như FTA EU-Indonesia, FTA Anh-Ấn Độ và FTA Mỹ-Việt Nam đã được ký kết mạnh mẽ. Một trong những logic cốt lõi là xây dựng “chuỗi cung ứng gần bờ” hay “chuỗi cung ứng đồng minh” thông qua ưu đãi thuế quan, và xu hướng này đang định hình lại các quy tắc của thương mại dệt may toàn cầu.
Đối với các doanh nghiệp dệt may trên toàn thế giới, các chiến lược ứng phó cần tập trung vào “sự khác biệt”:
Doanh nghiệp Ấn Độ: Trong ngắn hạn, họ cần giải quyết các vấn đề như năng lực sản xuất không đủ và sự ổn định của chuỗi cung ứng (ví dụ: biến động giá bông, thiếu điện) để tránh chậm trễ giao hàng do đơn hàng tăng đột biến. Về dài hạn, họ cần tăng tỷ trọng các sản phẩm có giá trị gia tăng cao và thoát khỏi sự phụ thuộc vào thị trường trung cấp và bình dân.
Doanh nghiệp Trung Quốc: Một mặt, họ có thể củng cố thị phần trên thị trường cao cấp thông qua việc nâng cấp công nghệ (ví dụ: phát triển vải thân thiện với môi trường và sợi chức năng). Mặt khác, họ có thể tăng cường hợp tác sâu rộng với các thương hiệu Anh (ví dụ: cung cấp thiết kế tùy chỉnh và dịch vụ chuỗi cung ứng phản ứng nhanh) để tăng cường sự gắn bó của khách hàng. Đồng thời, họ có thể tận dụng sáng kiến "Vành đai và Con đường" để tránh rào cản thuế quan thông qua việc trung chuyển qua các nước thứ ba hoặc sản xuất ở nước ngoài.
Các nhà bán lẻ Anh: Họ cần cân bằng giữa chi phí và sự ổn định của chuỗi cung ứng. Mặc dù sản phẩm Ấn Độ có lợi thế vượt trội về giá, nhưng họ phải đối mặt với rủi ro chuỗi cung ứng cao hơn. Sản phẩm Trung Quốc, mặc dù có giá cao hơn một chút, nhưng đảm bảo chất lượng và ổn định giao hàng hơn. Dự kiến thị trường Anh sẽ có mô hình cung ứng kép: "cao cấp từ Trung Quốc + trung cấp đến bình dân từ Ấn Độ" trong tương lai.
Nhìn chung, tác động của FTA Ấn Độ-Anh đối với ngành dệt may không mang tính “phá vỡ” mà ngược lại, thúc đẩy việc nâng cấp cạnh tranh thị trường từ “cuộc chiến giá cả” lên “cuộc chiến giá trị”. Đối với các doanh nghiệp xuất khẩu dệt may Trung Quốc, họ cần cảnh giác trước nguy cơ mất thị phần ở phân khúc trung bình đến thấp trong ngắn hạn, và về lâu dài, cần xây dựng lợi thế cạnh tranh mới theo các quy tắc thương mại mới thông qua việc nâng cấp chuỗi công nghiệp và bố trí toàn cầu.
Thời gian đăng: 22-08-2025