Việc EU gần đây công bố đề xuất mới về hạn chế các chất perfluoroalkyl và polyfluoroalkyl (PFAS) trong hàng dệt may đã thu hút sự chú ý đáng kể từ ngành công nghiệp dệt may toàn cầu. Đề xuất này không chỉ thắt chặt đáng kể giới hạn dư lượng PFAS mà còn mở rộng phạm vi các sản phẩm được quản lý. Điều này dự kiến sẽ có tác động sâu sắc đến xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc sang EU. Là một nhà cung cấp hàng dệt may lớn cho EU, Trung Quốc xuất khẩu 12,7 tỷ euro hàng năm sang EU. Các công ty liên quan cần lập kế hoạch trước để giảm thiểu rủi ro thương mại.
I. Nội dung cốt lõi của Đề xuất: Thắt chặt giới hạn “như vực thẳm” và Mở rộng phạm vi bảo hiểm toàn diện
Đề xuất hạn chế PFAS mới của EU này không chỉ đơn thuần là điều chỉnh các tiêu chuẩn mà còn thể hiện bước đột phá về cả cường độ kiểm soát và phạm vi bao phủ, vượt xa các quy định trước đây.
1. Giới hạn đã được hạ từ 50ppm xuống 1ppm, tăng độ nghiêm ngặt lên 50 lần.
Nhờ đặc tính chống nước, chống dầu và chống bám bẩn, PFAS được sử dụng rộng rãi trong các loại hàng dệt may như quần áo ngoài trời, đồ thể thao và đồ dệt gia dụng (như nệm chống thấm nước và rèm cửa chống bám bẩn). Giới hạn trước đây của EU đối với PFAS trong hàng dệt may là 50ppm (50 phần triệu), nhưng đề xuất mới đã hạ giới hạn xuống còn 1ppm, về cơ bản yêu cầu nồng độ PFAS trong hàng dệt may phải được duy trì ở mức "gần bằng không".
Sự điều chỉnh này phản ánh mối lo ngại của EU về các rủi ro môi trường và sức khỏe của PFAS. PFAS, còn được gọi là "hóa chất vĩnh viễn", rất khó phân hủy trong môi trường tự nhiên và có thể tích tụ trong chuỗi thức ăn, có khả năng gây hại cho hệ thống nội tiết và miễn dịch của con người. EU đã và đang thúc đẩy chiến lược "môi trường không PFAS" trong những năm gần đây, và việc thắt chặt giới hạn này đối với hàng dệt may là một bước triển khai đáng kể của chiến lược này trong lĩnh vực tiêu dùng.
2. Bao gồm tất cả các danh mục, hầu như không có hàng dệt may nào được miễn trừ
Đề xuất mới phá vỡ quy định kiểm soát PFAS theo “giới hạn danh mục” trước đây của EU đối với hàng dệt may, mở rộng phạm vi kiểm soát từ “một số loại vải chức năng” sang hầu hết các danh mục hàng dệt may:
Trang phục: bao gồm trang phục ngoài trời, trang phục thể thao, trang phục trẻ em, trang phục trang trọng, đồ lót, v.v.;
Đồ dệt gia dụng:phủ nệm, ga trải giường, rèm cửa, thảm, gối, v.v.;
Dệt may công nghiệp:chẳng hạn như lều chống thấm nước, ô che nắng và vải bảo hộ y tế.
Ngoại lệ duy nhất là “hàng dệt may cơ bản làm từ sợi tự nhiên, không qua xử lý chức năng” (chẳng hạn như vải thô cotton nguyên chất không nhuộm, không tráng phủ). Tuy nhiên, những sản phẩm này chỉ chiếm một tỷ lệ rất nhỏ trong kim ngạch xuất khẩu sang EU, và phần lớn hàng dệt may Trung Quốc xuất khẩu sang EU sẽ phải chịu sự kiểm soát.
3. Mốc thời gian rõ ràng: Sau thời gian 60 ngày lấy ý kiến công chúng, quy định này có thể sẽ có hiệu lực vào năm 2026.
Đề xuất đã bước vào giai đoạn lấy ý kiến công chúng, kéo dài 60 ngày (tính từ ngày công bố) và chủ yếu nhằm thu thập phản hồi từ các quốc gia thành viên EU, các hiệp hội ngành nghề, doanh nghiệp và công chúng. Xét về tốc độ thực hiện chính sách môi trường của EU trước đây, các đề xuất như vậy thường không trải qua những điều chỉnh lớn sau giai đoạn lấy ý kiến công chúng. Quá trình lập pháp dự kiến sẽ hoàn tất vào cuối năm 2025 và chính thức được triển khai vào năm 2026.
Điều này có nghĩa là các công ty dệt may Trung Quốc chỉ có "thời gian đệm" khoảng một đến hai năm, trong thời gian đó họ phải hoàn thiện việc nâng cấp công nghệ, điều chỉnh chuỗi cung ứng và tối ưu hóa quy trình thử nghiệm. Nếu không, họ có nguy cơ bị hải quan EU giữ lại hàng hóa, trả lại hoặc thậm chí phạt tiền.
II. Tác động trực tiếp đến thương mại dệt may nước ngoài của Trung Quốc: Thị trường xuất khẩu trị giá 12,7 tỷ euro phải đối mặt với “Bài kiểm tra tuân thủ”
Trung Quốc là nguồn nhập khẩu hàng dệt may lớn nhất của EU. Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may của Trung Quốc sang EU đạt 12,7 tỷ euro (khoảng 98 tỷ nhân dân tệ), chiếm 23% tổng kim ngạch nhập khẩu hàng dệt may của EU. Con số này liên quan đến hơn 20.000 công ty xuất khẩu, bao gồm các tỉnh xuất khẩu dệt may lớn như Chiết Giang, Giang Tô, Quảng Đông và Phúc Kiến. Việc thực hiện đề xuất mới sẽ tác động trực tiếp đến các công ty Trung Quốc về chi phí, đơn hàng và chuỗi cung ứng.
1. Áp lực chi phí tăng mạnh: Quá trình chuyển đổi không chứa flo và thử nghiệm chuyên biệt đều tốn kém.
Đối với các công ty Trung Quốc, việc đáp ứng giới hạn 1ppm liên quan đến hai chi phí chính:
Chi phí chuyển đổi công nghệ: Các quy trình truyền thống sử dụng flo (chẳng hạn như các quy trình sử dụng chất chống thấm nước có chứa flo) phải được thay thế hoàn toàn bằng các quy trình không chứa flo. Điều này bao gồm việc mua chất chống thấm nước không chứa flo, điều chỉnh quy trình sản xuất (chẳng hạn như nhiệt độ nung và kỹ thuật nhuộm) và nâng cấp thiết bị. Ví dụ, đối với một công ty dệt may cỡ trung bình có kim ngạch xuất khẩu hàng năm sang EU là 10 triệu đô la Mỹ, riêng chi phí mua phụ gia không chứa flo sẽ cao hơn 30%-50% so với phụ gia truyền thống, và chi phí chuyển đổi thiết bị ước tính lên tới vài triệu nhân dân tệ.
Chi phí kiểm tra tăng: EU yêu cầu hàng dệt may phải vượt qua "kiểm tra PFAS cụ thể" trước khi xuất khẩu, và báo cáo phải được phát hành bởi một cơ quan kiểm tra bên thứ ba được EU phê duyệt. Hiện tại, chi phí cho một lần kiểm tra PFAS là khoảng 800-1.500 euro mỗi lô. Trước đây, với giới hạn 50ppm, hầu hết các công ty chỉ cần kiểm tra ngẫu nhiên. Với đề xuất mới, việc kiểm tra theo từng lô sẽ được yêu cầu. Đối với một công ty xuất khẩu 100 lô hàng mỗi năm, chi phí kiểm tra hàng năm sẽ tăng thêm 80.000-150.000 euro (khoảng 620.000-1,17 triệu nhân dân tệ).
2. Rủi ro đơn hàng tăng cao: Người mua EU có thể chuyển sang các nhà cung cấp được sàng lọc trước
Các thương hiệu EU (như ZARA, H&M và Uniqlo Châu Âu) có yêu cầu cực kỳ cao về tuân thủ chuỗi cung ứng. Sau khi đề xuất mới được công bố, một số nhà mua hàng EU đã bắt đầu điều chỉnh chiến lược tìm nguồn cung ứng của mình:
Các nhà cung cấp Trung Quốc được yêu cầu cung cấp “chứng nhận quy trình không chứa flo” và “báo cáo thử nghiệm PFAS” trước, loại trừ họ khỏi danh sách mua hàng.
Lo ngại về rủi ro tuân thủ, một số thương hiệu vừa và nhỏ đã giảm nguồn cung ứng trực tiếp từ Trung Quốc và đang chuyển sang các nhà cung cấp ở EU hoặc các nước Đông Nam Á (như Việt Nam và Bangladesh). Mặc dù các công ty Đông Nam Á cũng gặp phải những khó khăn về kỹ thuật, nhưng người mua EU lại ưa chuộng "quyền kiểm soát tại địa phương".
Đối với các công ty dệt may vừa và nhỏ của Trung Quốc, việc không nhanh chóng đáp ứng các yêu cầu tuân thủ có thể dẫn đến mất đơn hàng. Các công ty lớn, mặc dù có khả năng chi trả chi phí tái cấu trúc, cũng sẽ phải đàm phán lại giá với người mua EU, làm giảm biên lợi nhuận của họ.
3. Rủi ro kiểm tra hải quan tăng cao: Hàng hóa không tuân thủ sẽ bị tạm giữ và trả lại.
Hải quan EU sẽ là "bên thực thi" đề xuất mới. Sau khi được triển khai, hải quan các quốc gia thành viên EU sẽ tăng cường lấy mẫu và kiểm tra PFAS đối với hàng dệt may nhập khẩu. Bất kỳ hàm lượng PFAS nào vượt quá 1 ppm sẽ bị tạm giữ tại chỗ, và các công ty sẽ được yêu cầu cung cấp báo cáo kiểm tra bổ sung trong một khung thời gian quy định. Nếu xác nhận không tuân thủ, hàng hóa sẽ bị buộc trả lại, và công ty có thể bị đưa vào "danh sách giám sát ưu tiên" của hải quan EU, tăng tỷ lệ kiểm tra hàng hóa xuất khẩu tiếp theo lên hơn 50%.
Các quy định về môi trường trước đây của EU đối với hàng dệt may (như REACH và hạn chế thuốc nhuộm azo) đã khiến một số công ty Trung Quốc phải đối mặt với việc từ chối đơn hàng do không tuân thủ. Với các giới hạn PFAS mới, nghiêm ngặt hơn, nguy cơ bị từ chối dự kiến sẽ tăng đáng kể. Theo thống kê từ Phòng Thương mại Xuất nhập khẩu Dệt may Trung Quốc, tỷ lệ hàng dệt may Trung Quốc bị trả lại cho EU do các vấn đề về tuân thủ môi trường sẽ vào khoảng 1,2% vào năm 2024. Tỷ lệ này có thể sẽ vượt quá 3% sau khi đề xuất mới có hiệu lực.
III. Lộ trình ứng phó của các công ty dệt may Trung Quốc: Từ “Tuân thủ phản ứng” đến “Đột phá chủ động”
Trước những thách thức từ đề xuất mới của EU, các công ty dệt may Trung Quốc phải từ bỏ tâm lý “phản ứng tạm thời” và thay vào đó là xây dựng năng lực tuân thủ lâu dài trên toàn bộ công nghệ, chuỗi cung ứng và thị trường, chuyển “chi phí tuân thủ” thành “lợi thế cạnh tranh”.
1. Công nghệ: Đẩy nhanh việc thay thế các quy trình không chứa flo để nắm bắt được xu hướng “công nghệ xanh”.
Các quy trình không chứa flo là chìa khóa để đáp ứng các giới hạn của EU. Các công ty có thể thúc đẩy chuyển đổi công nghệ theo hai cách:
Ưu tiên sử dụng các chất phụ gia không chứa flo đã được chứng minh: Hiện nay, trên thị trường đã có các sản phẩm không chứa flo có thể thay thế các chất chống thấm nước có chứa flo, chẳng hạn như chất chống thấm nước gốc thực vật và lớp phủ polyurethane gốc nước. Mặc dù các sản phẩm này đắt hơn, nhưng tính ổn định về mặt kỹ thuật của chúng đã được chứng minh (ví dụ, các thương hiệu thể thao như Anta và Li Ning đã áp dụng quy trình chống thấm nước không chứa flo trong trang phục ngoài trời của họ).
Hợp tác với các viện nghiên cứu để phát triển công nghệ chi phí thấp: Các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể hợp tác với các trường đại học và viện nghiên cứu công nghiệp (như Viện Hàn lâm Khoa học Dệt may Trung Quốc) để tiến hành “nghiên cứu giảm chi phí quy trình không chứa flo”. Ví dụ, bằng cách tối ưu hóa tỷ lệ phụ gia và cải thiện quy trình sản xuất, có thể giảm chi phí đơn vị của các quy trình không chứa flo.
Ngoài ra, các công ty có thể khám phá phương pháp “sợi tự nhiên + cải tiến chức năng” - ví dụ, tận dụng đặc tính kháng khuẩn và hấp thụ độ ẩm tự nhiên của sợi lanh và sợi tre để giảm sự phụ thuộc vào các chất phụ gia chức năng PFAS. Điều này, đến lượt nó, tạo ra điểm bán hàng “tự nhiên + thân thiện với môi trường” để tăng sức hấp dẫn của sản phẩm đối với người tiêu dùng EU.
2. Chuỗi cung ứng: Thiết lập “Khả năng truy xuất nguồn gốc toàn chuỗi” và chủ động khóa chặt các bước thử nghiệm
Việc tuân thủ không chỉ là vấn đề “phía sản xuất”; nó phải được thực hiện trên toàn bộ chuỗi cung ứng:
Kiểm soát nguyên liệu thô đầu nguồn: Ký “Thỏa thuận cung cấp không chứa PFAS” với các nhà cung cấp vải và nhà sản xuất phụ gia, yêu cầu các công ty đầu nguồn cung cấp báo cáo thử nghiệm PFAS cho nguyên liệu thô của họ để loại bỏ ô nhiễm ngay từ nguồn;
Giám sát quy trình sản xuất giữa dòng: Thiết lập “Điểm kiểm soát PFAS” trong xưởng sản xuất, chẳng hạn như thường xuyên kiểm tra mức độ dư lượng trong bể nhuộm và thiết bị phủ để ngăn ngừa nhiễm chéo;
Kiểm tra chủ động hạ nguồn: Tránh phụ thuộc vào "kiểm tra hậu kiểm" của hải quan EU. Thay vào đó, hãy ủy quyền cho các cơ quan kiểm tra trong nước được EU công nhận (như SGS Trung Quốc và Intertek Trung Quốc) tiến hành kiểm tra PFAS chuyên biệt trước khi hàng hóa được xuất khẩu. Điều này đảm bảo rằng các báo cáo tuân thủ các tiêu chuẩn của EU và giảm thiểu rủi ro thông quan.
3. Thị trường: Đa dạng hóa và phấn đấu đạt được “Phí bảo hiểm tuân thủ”
Đối mặt với áp lực tuân thủ tại thị trường EU, các công ty có thể áp dụng chiến lược hai hướng:
Mở rộng thị trường ngoài EU để đa dạng hóa rủi ro: Tăng cường nỗ lực khai thác các thị trường mới nổi như Đông Nam Á, Trung Đông và Nam Mỹ. Các thị trường này hiện có quy định tương đối lỏng lẻo về PFAS (ví dụ, Brazil và Ấn Độ vẫn chưa ban hành giới hạn PFAS cho hàng dệt may), có thể đóng vai trò là "bổ sung" cho thị trường EU;
Phấn đấu đạt được “Mức phí tuân thủ cao hơn” từ người mua EU: Chủ động giải thích chi phí tăng thêm của các quy trình không chứa flo cho các chủ sở hữu thương hiệu EU và thương lượng giá sản phẩm cao hơn. Trên thực tế, người tiêu dùng EU sẵn sàng trả tiền cho “các sản phẩm thân thiện với môi trường”. Theo một khảo sát của Hiệp hội Người tiêu dùng Châu Âu, hàng dệt may được dán nhãn “không chứa PFAS” có thể có mức giá cao hơn từ 10%-15%. Các công ty có thể kiểm soát giá bằng cách nhấn mạnh “các thuộc tính môi trường” của mình.
IV. Hỗ trợ ngành và chính sách: Giảm gánh nặng và trao quyền cho doanh nghiệp
Ngoài phản ứng của các doanh nghiệp, các hiệp hội ngành và các cơ quan chính phủ cũng đang tích cực hỗ trợ các doanh nghiệp ngoại thương dệt may Trung Quốc:
Các hiệp hội ngành đang thiết lập một "nền tảng phản hồi và giao tiếp": Phòng Thương mại Xuất nhập khẩu Dệt may Trung Quốc đã tổ chức một số "Cuộc họp Diễn giải Đề xuất PFAS Mới của EU", mời các luật sư và chuyên gia thử nghiệm đến giải đáp thắc mắc của doanh nghiệp. Họ cũng có kế hoạch thành lập một "thư viện chia sẻ công nghệ quy trình không chứa flo" để giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ giảm bớt rào cản công nghệ khi gia nhập thị trường.
Chính quyền địa phương đang cung cấp “trợ cấp chuyển đổi kỹ thuật”: Chiết Giang, Giang Tô, Quảng Đông và các tỉnh khác đã đưa “chuyển đổi quy trình không chứa flo cho hàng dệt may” vào chính sách hỗ trợ thương mại quốc tế của địa phương. Các doanh nghiệp có thể nộp đơn xin trợ cấp lên đến 30% chi phí chuyển đổi kỹ thuật và được giảm phí kiểm tra.
Bộ Thương mại đang thúc đẩy “Đối thoại tiêu chuẩn Trung Quốc-EU”: Bộ Thương mại đã chuyển các yêu cầu hợp lý của doanh nghiệp Trung Quốc tới EU thông qua cơ chế Ủy ban Kinh tế và Thương mại chung Trung Quốc-EU và đang nỗ lực thiết lập “thời gian chuyển tiếp” sau khi đề xuất có hiệu lực để cung cấp cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ nhiều thời gian hơn để điều chỉnh.
Thời gian đăng: 18-08-2025